Form ตู้ไฟฟ้า แต่ละชนิดต่างกันอย่างไร? (Typical Form Separation)

1 เดือนที่ผ่านมา

โดย เจ้าของร้าน

Form ของตู้ไฟฟ้า แต่ละชนิดต่างกันอย่างไร? (Typical Form Separation)

ตู้ไฟฟ้า (Switchboard / Panelboard) มีการแบ่ง “Form” ตามมาตรฐาน IEC 61439 โดยใช้คำว่า Form of Separationซึ่งหมายถึง “รูปแบบการแบ่งกั้นภายในตู้ไฟฟ้า” เพื่อป้องกันอันตรายและเพิ่มความปลอดภัยในการใช้งานและบำรุงรักษารูปแบบการแบ่งกั้นแยกส่วนที่มีไฟฟ้า ( Live Part) หรือส่วนที่เป็นอันตรายโดยใช้ Partitions กั้นแยกระหว่างอุปกรณ์หลักออกอย่างชัดเจน

หลัก ๆ จะมี Form ดังนี้
Form 1 : ไม่มีการกั้นแยกระหว่างอุปกรณ์กับบัสบาร์ทุกส่วนอยู่ในห้องเดียวกัน ใช้งานง่าย ราคาถูก แต่ความปลอดภัยต่ำ
Form 2 : มีการกั้นแยก Busbar ออกจากอุปกรณ์ (Functional Units) หากทำงานกับอุปกรณ์ จะยังเสี่ยงสัมผัสบัสบาร์ที่มีกระแสอยู่

Form 3 : แยก Busbar ออกจากอุปกรณ์ และแยกอุปกรณ์แต่ละชุดออกจากกัน เพิ่มความปลอดภัยกว่า Form 2 แต่ สายออก (Outgoing Cable) อาจจะยังอยู่รวมกัน

Form 4 : ระดับการแบ่งกั้นสูงสุด มีการกั้นแยก Busbar, อุปกรณ์แต่ละชุด, และสายออก อย่างเป็นอิสระ หากมีการบำรุงรักษาอุปกรณ์ใด อุปกรณ์อื่นยังคงทำงานได้

สรุปแบบย่อ

Form 1 → ไม่มีการแบ่งกั้น

Form 2 → แบ่งบัสบาร์ออกจากอุปกรณ์

Form 3 → แบ่งบัสบาร์ + แยกอุปกรณ์แต่ละชุด

Form 4 → แบ่งบัสบาร์ + แยกอุปกรณ์ + แยกสายออก (ปลอดภัยสุด)

ประโยชน์ ของการแบ่งกั้น Form ตู้คือ
การลดโอกาศการเกิดความผิดปกติ (Fault) อีกทั้งยังเป็นการจำกัดขอบเขต (Limit Fault) และลด ความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นไม่ให้ลุกลามไปยังช่องอื่นๆหรือ ส่วนอื่นภายในตู้ไฟฟ้า

ปกติ MDB (Main Distribution Board) หรือ Switchgear ของโรงงาน/อาคารใหญ่ มักเลือก Form 3 หรือ 4 เพื่อความปลอดภัยและความต่อเนื่องของระบบ

ตารางเปรียบเทียบ Form 1–4 (ข้อดี ข้อเสีย การใช้งานที่เหมาะสม) มีดังนี้

องค์ประกอบที่ใช้ในการแยกส่วนภายในตู้คือ 1. บัสบาร์ (Busbar) 2. อุปกรณ์หลัก (Device) 3. ขั้วต่อสาย (Terminal) 4. ตัวแบ่งกั้นในตู้ไฟ (Partition)

Form 1 : ไม่มีการกั้นแยกระหว่างอุปกรณ์กับบัสบาร์ทุกส่วนอยู่ในห้องเดียวกัน ใช้งานง่าย ราคาถูก แต่ความปลอดภัยต่ำ

Form 2 : มีการกั้นแยก Busbar ออกจากอุปกรณ์ (Functional Units) หากทำงานกับอุปกรณ์ จะยังเสี่ยงสัมผัสบัสบาร์ที่มีกระแสอยู่